Της του Θεού Σοφίας, στα Τοπόλια Κισάμου

Το σπήλαιο της "Αγίας Σοφίας" διανοίγεται στα δυτικά τοιχώματα του φαραγγιού των Τοπολίων, σε απόσταση 47 χλμ. από την πόλη των Χανίων. Αποτελείται από δύο αίθουσες σε διαφορετικά επίπεδα. Η κάτοψη του σπηλαίου είναι σχήματος περίπου κυκλικού με διάμετρο 50 μ. Το ύψος του είναι μεταβλητό και σε ορισμένα σημεία φθάνει τα 20 μ. Η είσοδος του έχει άνοιγμα 25 μ. και στο αριστερό της άκρο βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγ. Σοφίας, διαστάσεων 6Χ3 μ.

Αγίου Ιωάννου του Ερημίτου, στη Μαραθοκεφάλα Σπηλιάς Κισάμου

Το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη βρίσκεται κοντά στη σημερινή Μαραθοκεφάλα της κοινότητας Σπηλιάς Κολυμβαρίου, μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα από την αρκουδοσπηλιά και λίγο ψηλότερα από την κοίτη του φαραγγιού. Είναι και αυτό παλαιά κοίτη ποταμού με συνολικό μήκος περίπου 135 μέτρα σε μορφή οριζόντιας γαλαρίας. Έχει πλούσιο διάκοσμο σε πολλά σημεία με μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Ο περιηγητής Φελίξ-Βικτόρ Ρολέν (Felix Victor Raulin) αναφέρει ότι το σπήλαιο του Άι-Γιάννη έχει χωρητικότητα 4.000 ατόμων. Ίσως αυτή η εικόνα να μάγεψε και τον όσιο όταν αποχωρίστηκε από τους άλλους 98 Θεοφόρους πατέρες που έμειναν στον Αζωγυρέ (160ς αιώνας), πέρασε από δω κι έμεινε στο σπήλαιο 3 χρόνια. Το εκκλησάκι του Αγίου είναι χτισμένο στα δεξιά της εισόδου κι εορτάζει στις 7 του Οκτωβρίου.Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης που είναι μάλλον και ο ιδρυτής της Μονής Καθολικού, της παλιότερης ίσως μονής της Κρήτης (6ος - 7ος αιώνας μX), ασκήτευε στην περιοχή ζώντας γυμνός και περιφερόμενος σαν το αγρίμι μέσα στα βράχια.

Προσευχήθηκε, χτύπησε με το ραβδί του τον βράχο κι από τότε αναβλύζει νερό. Ένας κυνηγός τον χτύπησε κατά λάθος, περνώντας τον για κάποιο ζώο, και εκείνος λίγο πριν πεθάνει, ζήτησε από τον κυνηγό να τον μεταφέρει μέσα στο σπήλαιο. Έτσι λέγεται πως βρέθηκαν τα οστά του σε εκείνο το σημείο στο βάθος της σπηλιάς.

Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, Ντάμιαλη Κισάμου

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου βρίσκεται δυτικά της Ενορίας και στα σύνορα με την Ενορία Καλυβιανής Γραμπούσας. Είναι κτισμένος μέσα σ'ένα σπήλαιο στην τοποθεσία Ντάμιαλης (δλδ. Η ντάμια του Αλή = Στάβλος του Τούρκου κτηνοτρόφου Αλή). Μ'αυτη την ονομασία είναι γνωστή και η εκκλησία στον περισσότερο κόσμο. Ο ναός κατά την παράδοση και από διηγήσεις παλαιοτέρων, επί Αρχιερατείας Ανθίμου Λελεδάκη, Επισκόπου Κισάμου και Σελίνου, έχει ιστορία πολλών αιώνων. Και θεωρείται και αυτός θεμελιωμένος από τον Όσιο μεγάλο πατέρα της Δυτικής Κρήτης Άγιο Κυρ Ιωάννη τον Ξένο, ο οποίος περνώντας προς τα Μεσόγεια πιθανόν να διανυκτέρευσε στο Σπήλαιο.

Σε όλα τα παραπάνω ιερά σπήλαια, τελείται το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου
η νυκτερινή Θ. Λειτουργία των Χριστουγέννων.